Morfine is een sterke pijnstiller. Na een operatie, bij een ernstige ziekte of bij benauwdheid wordt morfine vaak voorgeschreven. Er zijn veel verschillende manieren waarop morfine kan worden toegediend. Door morfine ervaart iemand minder pijn, maar het is wel een sterk middel. Op deze pagina kunt u daarom meer informatie over morfine vinden.
In het kort
[Tekst loopt door onder de afbeelding]
Astrid Bokhorst
Medewerker Advies & Toerusting
Ali van Dijk
Medewerker Advies & Toerusting
Rineke Heij
Medewerker Advies & Toerusting
Susanne Postma
Medewerker Advies & Toerusting
Morfine en morfine-achtige stoffen zijn sterke pijnstillers die worden voorgeschreven bij ernstige pijn of bij benauwdheid. Morfine bestaat in verschillende vormen:
Als iemand een infuus met morfine krijgt, geldt soms dat de patiënt zelf meer morfine kan toedienen als hij pijn heeft. In dat geval is een speciaal infuuspompje zo afgesteld dat te veel morfine (overdosering) niet mogelijk is.
Morfine en morfine-achtige medicijnen zorgen ervoor dat de pijngrens sterk verhoogd wordt. Het pijnsignaal komt minder hard aan in de hersenen, waardoor je minder pijn ervaart.
In Nederland wordt vaker morfine gebruikt dan vroeger. Dit is deels te verklaren door de vergrijzing, maar ook door de toegenomen aandacht voor pijnbestrijding. Artsen wachten tegenwoordig minder lang met het voorschrijven van morfine. Morfine of medicatie die daarop lijkt, wordt ingezet als andere pijnstillers niet meer goed werken of als iemand last heeft van kortademigheid.
Er zijn verschillende manieren waarop morfine wordt gebruikt. De (huis)arts kan bepalen welke variant het beste bij een bepaalde patiënt of ziekte past. Hij kan ook meer vertellen over de bijwerkingen.
Mensen zijn vaak bang dat je verslaafd kunt raken aan morfine of dat je er suf van wordt. Tijdens de eerste dagen van het gebruik van morfine kan er sufheid optreden. Maar na een paar dagen is de patiënt aan de morfine gewend. De sufheid verdwijnt dan als het goed is weer. Als morfine in de juiste dosering gebruikt wordt om pijn of benauwdheid te bestrijden, is morfine niet verslavend. Een andere angst van mensen is dat morfine een levensbekortend effect zou hebben. Daarover geldt dat wanneer morfine op de juiste wijze wordt gedoseerd in relatie tot de klachten, er geen sprake is van een levensbekortend effect.
Als u vragen heeft over de bijwerkingen, stel deze dan gerust aan uw arts. Hij of zij kan goed inschatten wat u precies nodig heeft.
Morfine is een goed middel tegen pijn en benauwdheid, maar geen geschikt medicijn om onrust te bestrijden die in de stervensfase kan optreden. Daarvoor zijn andere middelen beschikbaar. Datzelfde geldt ook als de arts het bewustzijn van een patiënt wil verlagen, zodat de patiënt minder van de pijn hoeft mee te maken. Dit wordt palliatieve sedatie genoemd.
Veel patiënten en hun naasten vragen zich af wat de werking van morfine is en of dit wel een goede behandeling is. In dit filmpje beantwoordt huisarts Mark Pul de belangrijkste vragen over morfine.
In elke levensfase moet het gaan om het welzijn van de patiënt. Morfine kan een goed middel zijn om klachten te kunnen dragen en welzijn te verhogen. Net als bij andere behandelingen vraagt de toediening van morfine om expertise van de professional. Ook als er gekozen wordt voor het ophogen van morfine in de stervensfase moet welzijn het uitgangspunt zijn. Hier gaat het om in elke levensfase.
Wanneer morfine op de juiste wijze wordt gedoseerd in relatie tot de klachten, is er geen sprake van een levensbekortend effect.
Ook psychosociale of pastorale zorg kan van groot belang zijn om pijn tegen te gaan. Goede zorg heeft oog voor de hele mens. Soms kan een gesprek of een gebed met de patiënt verlichting geven die een medicijn niet kan bieden.
Morfine is de afgelopen jaren in het nieuws geweest omdat de vraag rees of dit medicijn gebruikt werd als verkapte euthanasie. Wanneer we vanuit het grotere maatschappelijke plaatje kijken, zien we dat er inderdaad een grijs gebied bestaat tussen levensbeëindigend handelen en symptoombestrijding in de laatste levensfase. Naast morfine steeg ook het gebruik van het middel Dormicum (een geschikt middel voor palliatieve sedatie) de afgelopen jaren fors. Het is terecht dat er onderzoek is uitgevoerd naar deze stijging.
Zoals eerder genoemd leidt morfinegebruik volgens richtlijnen niet tot levensbekorting. Toch zien we dat pijnbestrijding in 2021 in 5% van de gevallen ingezet werd met mede het doel om het levenseinde te bespoedigen. Soms wordt een hogere dosering gegeven dan nodig is om de pijn te bestrijden. Goede communicatie met uw arts over het doel van het morfinegebruik is altijd belangrijk. Stel gerust uw vragen!
Voor deze vragen kunt u contact opnemen met de NPV-Advieslijn, zo nodig 24 uur per dag, 7 dagen per week.
NPV-Advieslijn
18 november 2024
Angst voor de dood, moeilijke vragen over medische behandelingen en onzekerheid rond het stervensproces maakt het voor heel veel mensen moeilijk om over het levenseinde te praten.
14 november 2024
Zondag, 10 november, was het de landelijke ‘Dag van de Mantelzorg’ en hebben we ongeveer 40 pakketjes bezorgd aan mantelzorgers.
11 november 2024
Op woensdag 13 november 2024 staat op de agenda van de Tweede Kamer een commissiedebat van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De staatssecretaris van VWS zal bij dit debat aanwezig zijn.
De NPV is er om u van goede informatie te voorzien. Wilt u ons helpen om daar ook in de toekomst mee door te kunnen gaan?
