Een draagmoeder is een vrouw die zwanger wordt van een kind met het doel het kind na de geboorte aan een ander (de wensouders) af te staan. In Nederland is draagmoederschap mogelijk binnen bepaalde regels. Maar draagmoederschap kan voor de draagmoeder, de wensouders en het kindje zelf veel ingewikkelder zijn dan van tevoren gedacht.
In het kort
[Tekst loopt door onder de afbeelding]
Elise van Hoek
Manager Onderzoek & Beleid
Hannah Beijeman
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Chris Develing
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Yvonne Geuze
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Draagmoeder zijn is in Nederland mogelijk in de volgende gevallen:
De draagmoeder kan op twee manieren zwanger worden van het kind.
Bij de eerste manier is de draagmoeder zelf de biologische moeder. Dit heet laagtechnologisch draagmoederschap. De bevruchting vindt plaats doordat zaad van de wensvader bij de draagmoeder wordt ingespoten in de baarmoeder (kunstmatige inseminatie).
De tweede manier gaat via een ivf-behandeling. Dit heet hoogtechnologisch draagmoederschap. De eicel van de wensmoeder of van een eiceldonor wordt in het laboratorium bevrucht met het zaad van de wensvader of een zaaddonor. Na de bevruchting wordt het embryo in de baarmoeder van de draagmoeder geplaatst. Zowel de wensmoeder of eiceldonor als de draagmoeder ondergaan een ingrijpend traject met hormoonbehandeling.
Commercieel draagmoederschap, waarbij de draagmoeder betaald krijgt om zwanger te zijn voor de wensouders, is in Nederland en in veel andere landen verboden. In sommige landen, zoals in delen van de Verenigde Staten, Oekraïne, Georgië en Kenia, is dit wel toegestaan. In deze landen kiezen vaak arme vrouwen ervoor om draagmoeder te zijn vanwege de relatief hoge inkomsten.
Kijk voor meer informatie over wat wel en niet mag op de website van de Rijksoverheid.
Draagmoederschap is voor wensouders vaak de enige optie om een (gedeeltelijk) biologisch eigen kind te krijgen. Maar het is de vraag of het vervullen van de kinderwens via deze weg te rechtvaardigen is. Er zijn verschillende bezwaren.
Bij draagmoederschap wordt het kindje niet uit het huwelijk van man en vrouw geboren zoals God dat oorspronkelijk bedoeld heeft. Als er een zaad- en/of eicel van een derde in het spel is, wordt de reinheid van het huwelijk tussen één man en één vrouw verbroken. Maar zelfs als het kindje genetisch van de wensouders is via een ivf-behandeling, komt er een derde in het spel als een draagmoeder zwanger wordt van dat kindje.
De draagmoeder is negen maanden zwanger van een kindje dat ze direct na de geboorte moet afstaan aan de wensouders. Het ligt voor de hand dat er in die negen maanden een band groeit tussen de draagmoeder en de baby. Het is de vraag of een vrouw van tevoren kan overzien wat het met haar doet als ze de baby van een ander draagt en direct na de geboorte moet afstaan.
Daarnaast zijn de risico’s die bij een zwangerschap horen ook voor rekening van de draagmoeder. Als het kind niet genetisch van de draagmoeder is, is de kans op bloedingen, een miskraam of zwangerschapsvergiftiging groter.
Het kan ook voorkomen dat de wensouders tijdens de zwangerschap of na de geboorte besluiten dat ze het kindje toch niet willen, bijvoorbeeld omdat het kindje een handicap heeft. Wie draagt dan de verantwoordelijkheid en wie zorgt er dan voor het kind?
Daarnaast is dit traject ook ingrijpend voor de wensouders. Het is een hele opgave om een draagmoeder te vinden. Daarnaast kunnen zij voor moeilijke vragen komen te staan. Bijvoorbeeld, wat als de draagmoeder het kindje niet wil afstaan na de geboorte?
Tot slot ervaart ook het kind dat geboren wordt verschillende gevolgen. Hoe is het voor het kind dat geboren wordt na zaad- en/of eiceldonatie om niet bij de biologische vader of moeder op te groeien? Nu gedegen onderzoek daarnaar ontbreekt, is ook om die reden terughoudendheid geboden.
De NPV zet zich al ruim veertig jaar in voor de zorg voor het leven. Heeft u vragen over draagmoederschap of thema's die daarmee te maken hebben?
U kunt de NPV-Advieslijn bijvoorbeeld de volgende vragen voorleggen:
11 oktober 2023
In een brief aan de Vaste Commissie Justitie en Veiligheid heeft de NPV geadviseerd tegen het voorstel Wet kind, draagmoederschap en afstamming. Deze wet moet draagmoederschap beter reguleren, wat de indieners betreft. Volgens de NPV wordt met dit wetsvoorstel ‘gereguleerd wat moreel niet te verdedigen is’.
02 augustus 2023
In november zijn er nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer. Wat de NPV betreft laten de politieke partijen in hun verkiezingsprogramma’s zien dat zij kiezen voor de zorg voor en de beschermwaardigheid van het leven. In een brief aan de partijen heeft de NPV daarvoor aandachtspunten meegegeven.
28 november 2018
De NPV is er om u van goede informatie te voorzien. Wilt u ons helpen om daar ook in de toekomst mee door te kunnen gaan?
