Een zwangerschap is over het algemeen een periode van blijdschap en verwachting. Tijdens een zwangerschap wordt de gezondheid van de moeder en de ontwikkeling van het kind gevolgd door een verloskundige en/of een gynaecoloog. Onderzoeken en testen worden gedaan. Meestal gaat het gelukkig goed tijdens de zwangerschap, maar er kunnen ook zorgen zijn.
Op deze pagina vertellen we je meer over de onderzoeken die gedaan kunnen worden tijdens de zwangerschap. Wil je liever iemand spreken over je persoonlijke situatie, neem dan contact op met de NPV-Advieslijn.
In het kort
[Tekst loopt door onder de afbeelding]
Elise van Hoek
Manager Onderzoek & Beleid
Hannah Beijeman
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Chris Develing
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Yvonne Geuze
Beleidsadviseur Onderzoek & Beleid
Prenataal onderzoek is onderzoek vóór de geboorte van een kind. Er wordt onderzoek gedaan naar een aantal aandoeningen. Prenataal onderzoek is een verzamelwoord voor prenatale screening en prenatale diagnostiek. Het doel van prenataal onderzoek is om ouders informatie aan te reiken over de eventuele aanwezigheid van een aandoening bij het ongeboren kind, zodat zij zich kunnen voorbereiden op het krijgen van een kind of kunnen kiezen voor het laten afbreken van de zwangerschap door abortus.
Prenatale screening is onderzoek bij een ongeboren kind, zonder dat er aanwijzingen zijn dat het kind een verhoogd risico op bepaalde ziekten heeft. Er wordt gezocht naar kenmerken die wijzen op een verhoogd risico op chromosomale of structurele afwijkingen bij je kindje. Denk bijvoorbeeld aan het syndroom van Down of een open rug. Screening wordt aan alle zwangere vrouwen aangeboden. De uitkomsten van prenatale screening geven geen zekerheid. Om zekerheid te krijgen is prenatale diagnostiek nodig. Voorbeelden daarvan zijn: de NIPT, 13 wekenecho, 20 wekenecho.
Bij prenatale diagnostiek vindt er gericht onderzoek plaats op basis van een verhoogd risico. Zwangere vrouwen komen in aanmerking voor prenatale diagnostiek als er uit prenatale screening is gebleken dat er een verhoogde kans is op een afwijking of als je aan bepaalde kenmerken voldoet: bijvoorbeeld als je ouder bent dan 36 of als er bepaalde aandoeningen in je familie aanwezig zijn.
Prenatale diagnostiek geeft vrijwel altijd zekerheid over of je kindje een afwijking heeft of niet. Maar de ernst en gevolgen van de eventuele afwijking kunnen erg verschillen en zijn niet altijd goed vooraf te bepalen.
Voorbeelden daarvan zijn: vruchtwaterpunctie, vlokkentest, Geavanceerd ultrageluid onderzoek (GUO).
In de afbeelding hiernaast kun je zien welke onderzoeken worden aangeboden tijdens de zwangerschap. De onderzoeken zijn nooit verplicht.
Klik hier om de informatie uit de afbeelding te downloaden als PDF.
Bij het eerste bezoek aan de verloskundige krijgen vrouwen een bloedonderzoek aangeboden. De bloedgroep van de vrouw wordt bepaald en ook wordt onderzocht of de vrouw besmet is met de infectieziektes hepatitis B, hiv of syfilis. Deze factoren kunnen invloed hebben op de gezondheid van je kind.
De vroeger bekende combinatietest is helemaal vervangen door de NIPT. Dit is een bloedonderzoek waarmee wordt gekeken of het kindje een chromosoomafwijking heeft.
De vlokkentest en vruchtwaterpunctie zijn diagnostische tests die informatie geven over of je kind een chromosoomafwijking of erfelijke ziekte heeft.
Met de 13 wekenecho wordt gekeken naar de ontwikkeling van je kind en of er lichamelijke afwijkingen zijn, net als met de 20 wekenecho. Lees meer over de 13 wekenecho en de 20 wekenecho door op de linkjes te klikken.
Een geavanceerd ultrageluid onderzoek (GUO) is een uitgebreid echo-onderzoek en wordt alleen uitgevoerd als er een speciale indicatie voor is. Bijvoorbeeld wanneer er uit eerder onderzoek (zoals de 13 of de 20 wekenecho) een vermoeden op een structurele afwijking is ontstaan of bepaalde aandoeningen in de familie voorkomen.
Naast prenataal onderzoek dat gericht is op het opsporen van eventuele afwijkingen bij een kind, krijgt iedere vrouw rond de 10 à 12 weken zwangerschap een termijnecho aangeboden. Deze heeft als doel om de zwangerschapsduur vast te stellen.
Heb je behoefte aan een lezing, toerusting of extra leesmateriaal over dit onderwerp? Ga naar de NPV-Academie!
Naar de NPV-Academie
Wanneer het bijdraagt aan optimale zorg voor moeder en kind tijdens de zwangerschap en geboorte, kan het op persoonlijk vlak een verantwoorde keuze zijn om deel te nemen aan prenataal onderzoek. Het kan je geruststellen, of juist helpen om je voor te bereiden op de komst van een kindje dat extra zorg nodig heeft of waarvan verwacht wordt dat het komt te overlijden.
Wel is het belangrijk om goed na te denken of je de onderzoeken wilt, want bevindingen kunnen invloed hebben op de beleving van je zwangerschap. Ook kan een ongunstige uitslag een vraag tot abortus met zich meebrengen. Dit kan ingewikkelde zijn. Ook vinden sommige christenen dat screening zonder medische aanleiding een stap te ver gaat: Is alleen al het breed aanbieden van prenataal onderzoek onder andere met de mogelijkheid tot abortus al niet moreel discutabel? Dan ga je er immers als samenleving al van uit dat het leven van een ongeboren kind van het persoonlijke waardeoordeel van de ouders afhangt. Daarnaast de persoonlijke vraag voor ouders: is er nog ruimte voor het spontaan ontvangen van nieuw leven uit Gods hand? Voor meer denklijnen bij je persoonlijke keuze verwijzen we je naar onze keuzehulp Prenataal onderzoek en de themapagina’s van de NIPT, 13-wekenecho, 20-wekenecho, vlokkentest, vruchtwaterpunctie: hier kun je meer informatie over de verschillende onderzoeken vinden.
De NPV pleit voor terughoudendheid in het aanbieden van brede zorg zonder medische noodzaak en is mede daarom kritisch op de huidige praktijk van prenataal onderzoek. Het aanbod van onderzoek breidt uit en er wordt zonder breed gevoerd maatschappelijk debat naar steeds meer aandoeningen gezocht vóórdat een kindje geboren wordt. Waar bijvoorbeeld de 20 wekenecho eerst tot doel had om alleen neuralebuisdefecten (bijvoorbeeld een open rug of een open schedel) op te sporen, wordt inmiddels naar veel meer (en ook minder ernstige) aandoeningen gekeken. Ouders zijn vrij om te kiezen tussen voortzetting of afbreking van een zwangerschap. Dit gebeurt dus ook bij kinderen die een, weliswaar beperkt, maar goed leven kunnen hebben.
In de praktijk betreffen uitkomsten van prenataal onderzoek niet altijd aandoeningen die onvermijdelijk gepaard gaan met ernstig lijden van het kind. Hierdoor kun je je afvragen: welk signaal geven de vele onderzoeksmogelijkheden af? Mogen kinderen met een aandoening er nog wel zijn? De NPV vindt dat ieder kind, met of zonder afwijking, bestaansrecht, liefde en goede zorg verdient. Daarbij is abortus in strijd met onze kernwaarde ‘beschermwaardigheid van het leven’. Het ‘wegselecteren’ van kinderen met aandoeningen mag geen gevolg zijn van prenataal onderzoek.
Helaas zien we dat prenataal onderzoek een relatie heeft met abortus. Zo is het aantal abortussen in Nederland tussen de 20e en 24e week sinds de invoering van de 20-wekenecho flink gestegen. Cijfers wijzen uit dat uitslagen van prenatale diagnostiek in 2021 bij zo’n 2100 abortussen de reden vormde om een zwangerschap af te breken (10% van alle abortussen is vanwege prenatale diagnostiek. Deze cijfers nemen elk jaar toe. Hierbij gaat het meestal dus over een aanvankelijk gewenste zwangerschap, die afgebroken wordt omdat het kindje een aandoening heeft. Ook weten we dat ongeveer 8 op de 10 zwangerschappen waarin downsyndroom prenataal is vastgesteld, wordt beëindigd. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat vrouwen die voor de NIPT kiezen, dit vaak doen zodat er bij een gevonden afwijking overwogen kan worden om de zwangerschap af te breken. De NPV ziet dit als een grote keerzijde aan prenataal onderzoek.
Met het aanbod van prenataal onderzoek, staat ieder paar voor de keuze om wel of geen onderzoek te laten uitvoeren. Geen keuze maken is géén optie meer. Hoewel je zelf mag kiezen om wel of niet deel te nemen aan prenataal onderzoek, kan er druk ervaren worden om mee te doen.
Ook kan het door grote hoeveelheden informatie moeilijk zijn om de keuze bewust te maken. Vaak wordt deelgenomen aan onderzoeken met de gedachte ‘baadt het niet, dan schaadt het niet’. Echter, een onduidelijke of ongunstige uitslag kan veel spanning en onzekerheid met zich meebrengen. Onderzoek toont aan dat het lastig kan zijn om bij een negatieve uitslag géén vervolgdiagnostiek te doen. Toch dient gewaarborgd te blijven dat vrouwen en stellen hun keuzes weloverwogen maken.
De NPV is van mening dat voorzichtigheid een grote rol moet spelen bij het landelijke aanbod van prenataal onderzoek. Meer aanbod betekent niet vanzelf betere zorg. Prenataal onderzoek heeft nadelen, kan ouders belasten met moeilijke vragen en brengt ons bij diepe vragen over de beschermwaardigheid van het leven en de acceptatie van handicaps. Tegelijkertijd kan een uitslag ook in het belang van moeder en kind zijn, bijvoorbeeld na een geruststellende uitslag of wanneer er tijdig voorbereid kan worden op de komst van een kindje met een aandoening.
De NPV roept de overheid op om ouders en ongeboren kinderen -mét en zonder aandoening- te beschermen. ‘De NPV roept de overheid op om ouders en ongeboren kinderen -mét en zonder aandoening- te beschermen. Daarom moet de focus van prenataal onderzoek liggen op het welzijn en de gezondheid van moeder en kind, niet op abortus en selectie van kinderen met aandoeningen. Verder pleit de NPV om alleen nieuwe screeningstesten toe te voegen als er een duidelijke meerwaarde is rondom de zorg voor moeder en kind.’
Voor deze vragen kunt u contact opnemen met de NPV-Advieslijn, zo nodig 24 uur per dag, 7 dagen per week.
NPV-AdvieslijnTijdens de zwangerschap kunnen er veel vragen op je afkomen. Zeker als het gaat om de gezondheid van je kindje. Voor persoonlijke vragen kun je altijd contact opnemen met de NPV-Advieslijn. Maar we hebben ook wat materialen voor je beschikbaar.
Misschien vraag je je af welk onderzoek in jouw situatie een goede keuze is. Mensen komen met deze vragen bij de NPV:
Voor deze vragen kunt u contact opnemen met de NPV-Advieslijn, zo nodig 24 uur per dag, 7 dagen per week.
28 juni 2023
Op 28 juni vindt er een commissiedebat plaats vanuit het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Op de agenda staan onder meer het dier als donor, embryokweek en euthanasie bij psychisch lijden. In een schriftelijke bijdrage aan het debat doet de NPV oproepen, namelijk:
25 mei 2022
07 februari 2020
De NPV is er om u van goede informatie te voorzien. Wilt u ons helpen om daar ook in de toekomst mee door te kunnen gaan?
