Wat is anticonceptie en hoe werkt het?

Anticonceptie (we noemen dit soms ook wel voorbehoedsmiddelen) kan een zwangerschap voorkomen. Anticonceptiemiddelen werken verschillend. Er zijn middelen met hormonen en middelen zonder hormonen. Hormonen komen in je bloed terecht. Middelen zonder hormonen hebben minder invloed op je lichaamsprocessen.

Middelen zonder hormonen

Je kunt als stel kiezen voor natuurlijke anticonceptie. Bij deze vorm wordt er gekeken naar de vruchtbare dagen van de vrouw. Op deze dagen kiezen jullie dan voor onthouding van gemeenschap. Als vrouw moet je daarvoor je cyclus goed kennen. Hiervoor zijn verschillende hulpmiddelen en cursussen beschikbaar.
Er zijn ook andere niet-hormonale methodes voor anticonceptie. Denk aan het gebruik van een condoom (barrière-opwerpende methode) of sterilisatie (chirurgische methode). Hiermee voorkom je dat de zaadcel de eicel kan bereiken.

Middelen met hormonen

Er bestaan veel anticonceptiemiddelen die hormonaal zijn. Hormonale middelen zijn er voor de vrouw. Hormonale middelen hebben verschillende werkingen:

• Ze kunnen de eisprong voorkomen;
• Het slijm in de baarmoedermond wordt dikker;
• De vorming van baarmoederslijmvlies wordt geremd.

Door het voorkomen van de eisprong en de verdikking van het slijm kunnen zaadcellen een eicel niet bereiken. Er vindt dan geen bevruchting plaats. Omdat er ook minder baarmoederslijmvlies is, kan een eventueel bevruchte eicel niet innestelen.
De kans dat een eicel bevrucht raakt bij gebruik van hormonale anticonceptie is (heel) klein. Maar: volledig uitsluiten kun je het niet. Hoe betrouwbaar een middel is, hangt vaak samen met hoe regelmatig en zorgvuldig je het gebruikt.
Het bekendste voorbeeld van hormonale middelen is de pil.

Spiraaltjes

Spiraaltjes worden in de baarmoeder geplaatst.
Het mirenaspiraaltje geeft hormonen af in de baarmoeder. Het zorgt voor verdikking van slijm in de baarmoedermond, waardoor zaadcellen moeilijker de eicel kunnen bereiken. Daarnaast zorgt het mirenaspiraaltje ervoor dat zaadcellen slechter functioneren. De eisprong wordt er deels mee geremd. Zo wordt de kans op bevruchting verkleind. Omdat ook de groei van het baarmoederslijmvlies wordt geremd, kan een eventueel bevruchte eicel toch niet innestelen.
Het koperspiraaltje geeft koperionen af in de baarmoeder. Door de koperionen worden de zaadcellen beschadigd. Zo kunnen zaadcel en eicel niet samensmelten. Daarnaast voorkomt het koperspiraaltje ook de innesteling van een eicel die toch bevrucht is.
Als een eicel bevrucht is, kunnen we trouwens niet meer spreken van anticonceptie, omdat de bevruchting (conceptie) al heeft plaatsgevonden. We spreken dan van nidatieremming. Dit betekent dat de bevruchte eicel niet kan innestelen, waardoor het prille leven afsterft.

Noodanticonceptie en de morning-afterpil

Als er gemeenschap is geweest en er is geen gebruik gemaakt van anticonceptie of de anticonceptie werkte niet, dan kan er gekozen worden voor noodanticonceptie.
Een bekend voorbeeld van noodanticonceptie is de morning-afterpil. De morning-afterpil kan op twee manieren werken:

• Als er nog geen eisprong is geweest: door de hormonen in deze pil wordt geprobeerd de eisprong uit te stellen om zo een bevruchting te voorkomen.
• Als er al een bevruchting heeft plaatsgevonden: door de hormonen in deze pil verandert het baarmoederslijmvlies en kan een bevruchte eicel niet innestelen.

Als noodanticonceptie kan ook voor een koperspiraaltje worden gekozen. Het koperspiraaltje beschadigt zaadcellen op zo’n manier dat ze de eicel niet kunnen bereiken. Maar als noodanticonceptie werkt dit spiraal voor een belangrijk deel ook doordat het voorkomt dat een eventueel bevruchte eicel zich innestelt. Het koperspiraaltje wordt dan namelijk pas na de geslachtsgemeenschap geplaatst, waardoor zaadcellen al een eicel bereikt kunnen hebben.