01 november 2018
Een vijfde van de vrijwilligers in zorg en welzijn verricht weleens taken die eigenlijk bij professionele krachten thuishoren. Zij – de vrijwilligers – vinden dat zelf niet gewenst, maar het alternatief is dat hulpbehoevenden in de kou staan. Vrijwilligers gaan vaak over hun grenzen heen.
Dat is een van de uitkomsten van ‘Aan de andere kant van de schutting’, een tweejarig onderzoek van de Universiteit voor Humanistiek, in opdracht van NOV (Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk). Het is uitgevoerd onder zo’n 5200 vrijwilligers in zorg en welzijn en zo’n 600 coördinatoren. Ook circa 250 NPV-vrijwilligers hebben eraan meegedaan.
Functionele grenzen overtreden
Het gaat om taken waarvoor psychologische of medische vaardigheden vereist zijn, of die met lichamelijke intimiteit gepaard gaan. Ook privacygevoelige informatie speelt vaak een rol. Te denken valt aan het aanvragen van een DigiD-code, belastingaangiftes of inzage in (medische) dossiers.
Om te voorkomen dat een ongewenste situatie optreedt – bijvoorbeeld dat een dementerende oudere uren moet wachten voor hij of zij naar de wc kan – overschrijden vrijwilligers regelmatig functionele grenzen. Ze doen dat meestal in stilte, in de hoop dat niemand er iets van zal zeggen. Het onbedoeld grensoverschrijdend gedrag leidt doorgaans tot een morele worsteling bij de vrijwilliger.
Regels
De onderzoekers bepleiten, zowel intern als in het publieke debat, een open gesprek over deze grensoverschrijdingen. Vrijwilligers worden hierdoor namelijk kwetsbaar, bijvoorbeeld wanneer ze beschuldigd worden van fraude of misbruik. Het stellen van (nog) meer regels is geen oplossing. ‘Vrijwilligers kénnen de regels, maar hebben goede redenen deze te overtreden’, aldus de onderzoekers. ‘Met strengere regels zijn ook hulpbehoevenden niet geholpen.’
Plezier
Overigens wijst het onderzoek ook uit dat maar liefst 98 % van de vrijwilligers plezier heeft in het vrijwilligerswerk. ‘Een opvallend hoge score gezien hun worsteling met het stellen van grenzen en de toenemende druk.’ Het hele onderzoekersrapport en de samenvatting kunt u lezen op de website van NOV.
Lees hoe de NPV-Thuishulp u als zorgvrager van dienst kan zijn.
Wilt u uw persoonlijke situatie doorspreken? Dat kan via de NPV-Advieslijn.
