22 mei 2019
Verslag lezing en ledenvergadering
Toen hij 25 jaar geleden begon als kinderarts, maakte hij het regelmatig mee: een baby met een zogeheten open ruggetje, voorbestemd om rolstoelafhankelijk op te groeien. Prof. dr. C.K. (Kors) van der Ent ziet ze nu nauwelijks meer. Voor veel aanstaande ouders is een ziekte reden om de zwangerschap af te breken. En ziekten kúnnen ook steeds makkelijker worden opgespoord: in een Nederlands ziekenhuis (het UMCG) is het al routine om op 90 erfelijke ziekten te testen. Dus waarom zou je het niet doen? ‘Gewoon omdat het kan’.
Van der Ent hield 21 mei jl. in Nijkerk de jaarlijkse NPV-lezing onder de titel ‘Gezondheid; maakbaar of breekbaar?’ Hij toonde aan hoe revolutionaire ontwikkelingen, die aanvankelijk op terughoudendheid stuiten, na verloop van tijd worden omarmd. ‘Er zijn tegenwoordig maar weinig aanstaande ouders die géén fotoserie hebben van hun ongeboren kind; de 20 wekenecho bijvoorbeeld is gemeengoed geworden.’
Stamcelonderzoek
Dat we dankbaar gebruik mogen maken van technische ontwikkelingen, laat onverlet dat de onstuitbare drang naar maakbaarheid grote ethische dilemma’s oproept. Stamceltechnologie is daar een actueel voorbeeld van. ‘Er zijn veel voorbeelden te noemen van nieuwe behandelmogelijkheden voor allerlei ziekten, dankzij stamcelonderzoek. Maar inmiddels lukt het ook om genetische afwijkingen in stamcellen te repareren door middel van ingenieuze knip-en-plaktechnieken.’ Knutselen aan de menselijke embryonale stamcel stuit wereldwijd weliswaar nog op bezwaren, maar Van der Ent durft de voorspelling te doen dat manipuleren met stamcellen over een aantal jaren praktijk is.
De ‘maakbare mens’ komt zo gevaarlijk dichtbij. Je ideale kind samenstellen is dan geen science fiction meer. Ook de partner van je dromen valt te construeren en uiteindelijk een lookalike van jezelf: iemand met dezelfde erfelijke eigenschappen. En wat te denken van het zodanig manipuleren van erfelijk materiaal dat je iemand krijgt die zich ooit als getalenteerd kerkorganist ontpopt? opperde Van der Ent met een knipoog naar de achterban. Waarmee maar gezegd is dat de verleidingen van de techniek soms moeilijk te weerstaan zijn.
Bescheidenheid
Ter relativering merkte de spreker op dat de techniek niet het laatste woord heeft. Ons past grote bescheidenheid. ‘Het hoeft maar een paar graden te vriezen of veel processen staan stil of krijgen een heel ander verloop. De genetica lijkt weliswaar een groeiende invloed op de gezondheid te krijgen, maar ziekte en gezondheid worden voor een heel groot deel door omgevingsfactoren bepaald. Voedingsgewoonten, levensstijl, klimaat en welvaartspeil zijn belangrijke factoren. Iemand die een motorongeluk krijgt, heeft geen baat bij sterke genen. En wat te denken van nieuwe ziekten (ziekte van Lyme, ebola, Q-koorts) – ze kunnen de wereldbevolking opnieuw weerloos maken.’
Van der Ent: ‘Het leven heeft een oorsprong, een doel (God dienen én elkaar) en een einde. Dat einde komt, hoe dan ook. En verder zijn we maar kleine mensen; God regeert, ook over de techniek.’
Een uitgebreide samenvatting van de lezing vindt u hier.
Nieuwe voorzitter
De lezing werd voorafgegaan door de Algemene ledenvergadering. Teunis Stoop, in het dagelijks leven voorzitter van de Raad van Bestuur bij Cedrah, werd benoemd tot voorzitter. Ary Lock trad hiermee af als tijdelijke voorzitter, maar blijft wel aan als bestuurslid. De bestuursleden Hans van der Knuijff en Corné Kasper werden herbenoemd.
