06 april 2018
Je vindt het geen enkel probleem om een halfje bruin mee te nemen voor de oude man bij wie je als vrijwilliger over de vloer komt. Maar als op het boodschappenlijstje opeens artikelen prijken als een grootverpakking shag en twee flessen wodka …? Freek van Holten, manager Thuishulp van de NPV, over grenzen in het vrijwilligerswerk.
‘De mensen bij wie onze vrijwilligers thuis komen, hebben doorgaans veel lichamelijke zorg nodig. De professionele zorg vraagt steeds vaker aan de vrijwilliger: “Wil je ook steunkousen aantrekken, een pilletje geven? Je bent er toch …”. Ons beleid is: alles mag worden gevraagd. Maar vervolgens mag je jezelf wel afvragen: wíl ik dat wel? Er zijn geen wetten die voorschrijven wat een vrijwilliger wel of niet mag. Wij als organisatie stellen de meeste grenzen in het vrijwilligerswerk. Een voorbeeld: als je alleen maar fungeert als assistent van de professionele zorgverlener, geeft dat geen meerwaarde. Dan dreig je het gat van een ander op te vullen. De meerwaarde die wij willen bieden, zit hem in tijd en aandacht.
Schrijnend
Er zijn ook andersoortige grenzen, daarbij loopt het qua tijd of omvang uit de hand. Of je krijgt de indruk dat wat je gevraagd wordt, helemaal niet ten goede komt aan de hulpvrager. Iemand vraagt: Als je toch boodschappen doet, wil je dan voor mij een pak melk meenemen? Dat is meestal geen punt. Maar als je het verzoek krijgt om nog een pak shag en twee flessen wodka … Heldere afspraken met de coördinator zijn daarom essentieel.
Of neem de volgende casus: moeder is depressief, een vrijwilliger wordt gevraagd haar kind naar school te brengen. Binnen een maand is de vrijwilliger er vijf keer per week om het kind én uit bed te halen én naar school te brengen én ook nog huishoudelijk werk te doen! Vast een schrijnende situatie, maar daar is natuurlijk professionele hulp nodig. Dat kun je als vrijwilliger niet oplossen.
Natuurlijk zijn er grijze gebieden. Stel dat iemand vervoer wil naar een therapeut die (ook) vage behandelingen doet die richting het occulte gaan. Of een hulpvrager zou graag op zondag samen met de vrijwilliger naar de dierentuin gaan. Een vrijwilliger mag nee zeggen, maar dat hangt helemaal van de persoon af. Soms hanteert een afdeling bindende afspraken over de grenzen in het vrijwilligerswerk.
Hospice
Een mooi praktijkvoorbeeld: een vrijwilliger biedt hulp in een hospice, waar ook euthanasie wordt gepleegd. Dat voelt niet okay. Je kunt echter ook redeneren: als NPV bieden we een handreiking aan mensen in de laatste fase. Het is belangrijk dat je er bent, misschien juist om een euthanasievraag overbodig te maken! Je werkt natuurlijk niet mee aan euthanasie; dat zullen ze ook niet verwachten van een vrijwilliger. De vraag is: wil je uit je veilige bubbel van mensen die het met elkaar eens zijn? Wat je wel en niet wilt doen, bepaal je samen, in goed overleg.
Bepaalde dingen passen gewoon niet bij de NPV. Voor langdurige huishoudelijke hulp of voor schuldhulpverlening moet je niet bij ons zijn. En áls je een keer over een grens bent gegaan – je komt ongemerkt toch iedere dag bij die hulpvrager thuis – betekent dat natuurlijk niet dat dat zo moet blijven. Misschien ben je er gewoon ingerold. Maar je kunt altijd weer een nieuw nulpunt zoeken.
Offer
Als vrijwilliger houd je het ontzettend lang vol als het én in je tijd én bij je persoon past én in balans is. Natuurlijk mag je best eens een offer brengen, maar je kunt niet alléén offers brengen. Soms overschrijdt een hulpvrager, bewust of onbewust, de grenzen. Iemand doet huishoudelijke klusjes bij een echtpaar dat makkelijk zelf een werkster kan betalen. We zullen nooit vragen wat iemand verdient. Maar op een subtiele manier proberen we wel te informeren of er niet een andere oplossing is …
Je moet grenzen in het vrijwilligerswerk overigens niet alleen maar negatief duiden. Het kan heel goed zijn om je eigen grenzen te verleggen, iets nieuws te beginnen. Bij een bepaalde hulpvraag kan de reactie zijn: zo’n verzoek kregen we niet eerder; we gaan het gewoon proberen. Mocht het helemaal niet bij je passen, dan kun je altijd nog terug. Het kan enorm helpen als je van tevoren afspreekt dat het een experiment is.’
Dit artikel is van de hand van Anneke Verhoeven en verscheen eerst in ons ledenmagazine ZORG van maart 2018. Als u ZORG ook wilt lezen kunt u lid worden. De inmiddels traditionele NPV-Lezing gaat dit jaar over hoe mensen van betekenis kunnen zijn voor anderen, toegespitst op vrijwilligers binnen de palliatieve zorg. NPV-Thuiszorg zet zich dankzij de financiële hulp en daadwerkelijke inzet van onze leden en vrijwilligers in voor mensen met een beperking, ouderen die (dreigen te) vereenzamen en het ongeboren leven.
