Terugblik op de bezinningsavond ‘En de mens zag dat het perfect was?’

29 november 2019

Met nieuwe voortplantingstechnieken kunnen we DNA aanpassen om erfelijke ziekten te herstellen. Tijdens een bezinningsavond op 20 november jl., onder andere georganiseerd door de NPV, bleek het niet eenvoudig om een houding ten opzichte van deze technieken in te nemen. Naast het herstellen van erfelijke ziekten, zetten ze namelijk de deur open naar het creëren van ‘mensen op bestelling’. Daarnaast raken ze direct aan het debat over de waarde van embryo’s, aangezien embryo-onderzoek nodig is om deze technieken te ontwikkelen.

Herstellen versus verbeteren
Dr. René Fransen legde uit dat wetenschappers met nieuwe vormen van gentechnologie, zoals CRISPR-Cas9, nu snel en gecontroleerd DNA kunnen aanpassen. Eén van de mogelijkheden is het aanpassen van DNA in embryo’s om erfelijke ziekten te herstellen. Volgens Fransen zal het gebruik van deze techniek echter ook leiden tot het maken van ‘mensen op bestelling’. Nu al kunnen ouders bij een bedrijf in Amerika terecht om hun embryo’s te laten testen op kans op verschillende aandoeningen. Elk embryo krijgt een score en de ouders kunnen de ‘beste’ kiezen. Prof. dr. ir. Henk Jochemsen staat positief tegenover het herstellen van ernstige erfelijke ziekten waarbij slechts één gen een fout bevat. Net als Fransen is hij echter beducht voor het verschuiven van de grens naar het verbeteren van mensen.

Embryo is een ziel die zich een lichaam vormt
Om de techniek verder te ontwikkelen, is volgens wetenschappers grootschalig onderzoek met speciaal gekweekte embryo’s nodig. Fransen stelt de vraag hoe groot een klomp cellen moet zijn voor het bescherming krijgt. Embryo’s zijn klompjes cellen, maar wij biologisch gezien ook, alleen veel groter. Jochemsen legt uit dat het embryo door de wetenschap gezien wordt als een klompje cellen dat pas later een persoon, een mens, wordt. In de christelijke visie bestaat er echter al een ziel en deze vormt zich een lichaam. Recent is het mogelijk geworden om embryo-achtige structuren te maken, waarvan nog onduidelijk is of ze kunnen uitgroeien tot mensen. Deze mogelijkheid geeft een hele nieuwe draai aan de discussie over voortplantingstechnieken.

Totale beheersing
Nieuwe ontwikkelingen staan nooit op zichzelf. Onze visie op deze ontwikkelingen wordt bepaald door onze grondhouding ten opzichte van de werkelijkheid, aldus Jochemsen. De postmoderne houding is dat we menselijk leven kunnen manipuleren en aanpassen. Gezondheid, ziekte, pijn en lijden worden gezien als individuele problemen, die opgelost moeten worden door wetenschap en techniek. Streven naar totale beheersing verdringt echter de menselijkheid. Het najagen van perfectie wijst Jochemsen af. De mens heeft het leven als een gave ontvangen. Alles wat er werkelijk toe doet in het leven, zoals geborgenheid en liefde, valt ons toe en heeft een karakter van genade.

Na de presentaties gingen de aanwezigen in gesprek aan de hand van verschillende stellingen. De zaal was het er unaniem over eens dat het goed is dat de Nederlandse overheid het kweken van embryo’s voor onderzoek niet toestaat. Veruit de meeste aanwezigen waren van mening dat DNA aanpassen voor de geboorte fundamenteel anders is dan medisch ingrijpen na de geboorte. DNA is de basis van het leven en we weten niet wat het effect van ingrijpen is op het nageslacht. Als het kan, moeten we een handicap of aandoening bij een kind voorkomen, maar niet tot elke prijs.

De bezinningsavond ‘En de mens zag dat het perfect was?’ is georganiseerd door het prof. Dr. G.A. Lindeboom Instituut, weetwatjegelooft.nl/Theologische Universiteit Kampen, Hersteld Hervormd Seminarie, Reformatorisch Dagblad en de NPV.

Terugblik op de bezinningsavond ‘En de mens zag dat het perfect was?’