Wat is overbehandelen?

Overbehandelen is het kiezen voor medische behandelingen die geen nut (meer) hebben en niet uitgevoerd hadden hoeven worden. Denk bijvoorbeeld aan:

• Ingrijpende onderzoeken en behandelingen bij een oudere met dementie;
• Te veel medicijnen, waardoor iemand extra klachten krijgt;
• Een bestrijding tegen kanker die veel bijwerkingen heeft en nauwelijks iets toevoegt.

Niet behandelen betekent niet ‘kiezen voor het eigen levenseinde’. Het is onvermijdelijk dat het levenseinde komt en overbehandeling kan het lijden in de laatste levensfase zwaarder maken.
Of een behandeling overbehandeling is, hangt sterk af van de ziektefase waarin iemand zich bevindt.  Een behandeling kan in de ene ziektefase overbehandeling zijn, terwijl het in een andere fase een passende behandeling is. Een arts kan u vertellen wat het nut is van een behandeling. Samen met de arts maakt u een keuze of een bepaalde behandeling wel of niet wordt ingezet of dat er beter gekozen kan worden voor passende palliatieve zorg.

Behandelen of zorgen

Van zorg, aandacht en liefde kun je nooit teveel krijgen. Maar er is verschil tussen goede zorg en behandeling. Kwetsbare ouderen en zieken hebben goede zorg nodig. Dat betekent dat juist artsen zich soms terughoudend moeten opstellen. Artsen baseren zich op medische richtlijnen die voor iedereen gelden. Deze richtlijnen zijn vaak gebaseerd op de situatie van jongere en relatief gezonde mensen. Maar wanneer ouderen bijvoorbeeld een operatie ondergaan, duurt het herstel lang of blijven ze zwakker dan dat ze voor de operatie waren.
Bij het voorkómen van overbehandelen gaat het niet om kosten te besparen. De vraag is: draagt dit bij aan het welzijn van een patiënt? Een opname, narcose, pijn en medicijnen: dat kan veel lijden met zich meebrengen.

Er zijn geen eenvoudige regels te geven voor het nemen van behandelbeslissingen rond het levenseinde. Het vraagt van arts en patiënt zorgvuldigheid, tijd en aandacht om een goede keuze te maken.  Elke situatie is anders, elke patiënt heeft andere wensen en behoeften, en het is soms moeilijk om het resultaat van een keuze vooraf in te schatten. Dit NPV-document kan u helpen om tot keuzes te komen.