De Bijbel is de basis

Christelijke ethiek is onderdeel van het christelijk geloof en gebaseerd op de Bijbel, het Woord van God. Als je de Bijbel openslaat, ontdek je al snel dat de Schepper het welzijn van alle mensen op het oog heeft. Dat blijkt het meest uit de komst van Gods Zoon, Jezus Christus. Zijn lijden, sterven en opstanding brengen verlossing en heil. Christelijke ethiek is zoveel meer dan het simpelweg navolgen van een set regels. De Bijbel roept je op om de Schepper met heel je hart, ziel en verstand te dienen.

Drie bekende Bijbelgedeelten zijn heel belangrijk in een christelijke ethiek: de tien geboden uit het Oude Testament, de Bergrede uit het Nieuwe Testament en het dubbele liefdegebod dat je op verschillende plekken in de Bijbel terugvindt. Ze dragen dezelfde kernboodschap uit: heb God lief boven alles en de naaste als jezelf. Dat gebod wijst je de weg naar het leven.

Van de regels naar de praktijk

In het christelijk geloof lopen religie en ethiek dus naadloos in elkaar over. Christenen koersen daarbij op waarden en normen uit de Bijbel. Die bepalen hun denken over goed en kwaad. Maar hoe pas je dat toe in de praktijk? Het zou mooi zijn als je antwoorden op vragen direct uit de Bijbelse verhalen kunt halen. Maar zo werkt het niet. We leven in een andere tijd dan de Bijbelschrijvers. Nu spelen weer andere problemen dan toen. Daarom is het de kunst de Bijbelse waarden en normen naar nu te vertalen: zo kom je tot een christelijke ethiek.

Een christelijke ethiek is meer dan een plichtethiek, waarin je de Bijbelse regels strikt naleeft. Het is ook m eer dan een deugdethiek waar je de naastenliefde centraal stelt. Een christelijke ethiek is een samenspel van een goede houding, waardevolle principes en oog voor de juiste gevolgen. Deze ethiek raakt je gevoel en verstand, je geest en je lichaam. In deze ethiek is verantwoordelijkheid een belangrijk woord. God maakt als Schepper aanspraak op Zijn schepping. Christelijke ethiek is bezinning op het moreel goede antwoord van ons mensen op Gods aanspraak. Het bijzondere aan deze ethiek is dat je daarbij als christen je ethische keuzen niet alleen maakt: je mag erop vertrouwen dat Gods Woord en Geest je zullen leiden.

De waarde van het leven

Een centraal punt in de christelijke ethiek is de waarde van het leven. Als we thema’s als voortplanting, onderzoek bij je ongeboren kind, handicaps, zorg voor ouderen en euthanasie gaan bespreken, merk je dat je kijk op het leven bepalend is voor de keuzes die je maakt. Omdat het leven door God gegeven is, en naar Zijn Beeld geschapen, heeft het waarde in zichzelf. Elk mensenleven is gewild door de Schepper en verdient zorg en aandacht. De beschermwaardigheid van het leven is sterk verankerd in de Bijbel. De vroegchristelijke kerkvaders benadrukten dit al, en door de eeuwen heen is de menselijke waardigheid altijd verdedigd door theologen en filosofen. De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) zegt in de eerste zin al: ‘Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren’.

Driemaal waardevol

Ieder mens heeft een intrinsieke waardigheid, die niets met je kunnen, of je doen of laten te maken heeft. Het is de waarde die God je geeft. Hoe je leven er ook voorstaat, deze waardigheid kan niemand je afnemen. Dat besef heeft christenen door de eeuwen heen de kracht gegeven om te zorgen voor zieken, zwakken, verschoppelingen en andere mensen aan de rand van de samenleving. Met barmhartigheid en bewogenheid, omdat ieder mens een beelddrager van God is en omdat God zelf de mens – ondanks de zondeval – niet loslaat.

Daarnaast heb je een ervaren waardigheid. Dat is de waarde die je zélf aan je leven geeft. Ben je jong en gezond, gaat het goed op je werk of in je relaties, dan zal je je leven waarschijnlijk als waardevol ervaren. Maar voor een ouder iemand, ziek of afhankelijk van anderen, kan dat wel eens anders liggen.

Ook is er een toegekende waardigheid. Anderen kunnen je laten merken dat je ‘ertoe doet’. Als je ruimte maakt voor iemands levensverhaal, kan iemand ervaringen delen. Daardoor kan iemands zelfrespect groeien en kan iemand bemoedigd worden. Het ligt in onze hand om de waarde van andere mensen te bevestigen – of juist te ontkennen.
Ieder mensenleven is waardevol omdat God het gemaakt heeft – een waarde die niet afhangt van gezondheid of ziekte. Het geeft troost dat Hij ons door pijn en lijden heen draagt en dat ons lijden in het niet valt bij de heerlijkheid die eens geopenbaard zal worden (Romeinen 8:18).